KHI TRẺ EM LÀM THƠ

KHI TRẺ EM LÀM THƠ...

Ngân Đỗ có “hai ả tố nga” đầu lòng. Xuân Mai là chị, Anh Thư là em. Trong số những điểm tương đồng về sở thích và sở trường về nghệ thuật của các con, Ngân Đỗ thấy có sự trùng hợp: hai đứa đều làm thơ từ nhỏ. Xin kể ra đây câu chuyện và những bài thơ đầu tay của các cháu.

Câu chuyện thứ nhất: Xuân Mai làm thơ

Hồi bốn tuổi, có lần Xuân Mai nói:

- Mẹ ơi, con làm bài thơ, con đọc mẹ nghe nhé:

CON MÈO NHÀ EM

Chú mèo xinh xinh

Như nàng công chúa

Đuôi mềm tay múa

Dạo chơi trong vườn

Hái hoa bắt bướm

Hoa nở nụ cười

Nụ chúm chím môi

Mèo vui như Tết

Chào ông mặt trời…

Vì chưa biết chữ, Xuân Mai vừa nghĩ vừa đọc, nhưng đọc như liền một mạch kiểu “xuất khẩu thành chương”. Đọc xong, Xuân Mai hỏi:

- Mẹ ơi, con làm bài thơ có hay không hả mẹ?

Nhìn gương mặt thơ ngây của con, mẹ Ngân thấy rất vui, vì con mình lần đầu làm thơ, nghe cũng ổn ổn. Tuy vậy, mẹ vẫn cười và bảo:

- Mẹ nghe bài thơ, mẹ thấy hình như con yêu Mimi nhà mình lắm thì phải?

- Vâng, con yêu Mimi nhất, à không, con yêu mẹ nhất, nhưng con cũng yêu Mimi nhất mẹ ạ!

- Vậy à? Thế đố con biết Mimi nhà mình là con gái hay con trai?

- Con gái ạ! – Xuân Mai nhanh nhảu đáp.

- Thế mà trong bài thơ, mẹ thấy con đọc là “Chú mèo xinh xinh/Như nàng công chúa”. Con có phát hiện điều gì không?

- À, con nghĩ ra rồi, để con sửa thành: “Cô mèo xinh xinh/Như nàng công chúa”, được chưa hả mẹ, cô thì như công chúa là đúng mẹ nhỉ?

- Ừ, đúng rồi, vậy mẹ cũng chẳng nghĩ ra cách sửa như thế đâu, con gái mẹ làm bài thơ này, mẹ rất thích.

Từ hôm đó, mẹ Ngân thường tranh thủ lúc rảnh để đưa Xuân Mai đi dạo trên xe máy, khi thì ở triền đê, khi thì cánh đồng làng... Hai mẹ con đối nhau tìm từ ngữ, tìm tứ thơ, xây dựng hình ảnh. Nhiều lúc, Xuân Mai có những phát hiện làm mẹ Ngân bất ngờ, và tất nhiên là rất vui…

……………………..

Câu chuyện thứ hai: Những bài thơ của Anh Thư

Chuyện về bài thơ của Xuân Mai được mẹ Ngân kể lại Anh Thư nghe. Lúc đó đã gần 22h, ngày Tết dương lịch. Hồi đó, Anh Thư năm tuổi. Nghe xong, Anh Thư nằng nặc:

- Mẹ ơi, con cũng muốn làm thơ, nhưng con không biết viết. Hay con đọc rồi mẹ viết hộ con với nhé!

- Mẹ bận lắm, hay để bố viết cho con!

- Thôi, mẹ viết hộ con một lúc thôi, chứ hôm nọ con thấy bố viết làm hỏng cả bài của con.

Mẹ Ngân ngạc nhiên:

- Con nhờ bố viết hồi nào? Sao con biết là bố viết hỏng?

- Hôm mẹ vắng nhà, con đọc cho bố viết nhưng mà bố viết không đúng ý con, con đếm chữ con biết mà.

Rồi Anh Thư nằn nì:

- Đi mà mẹ, con không muốn mẹ khen một mình chị đâu!

Hôm đó, mặc dù rất bận, nhưng trước hứng thú của con gái, mẹ không thể chối từ.

Cách mà Anh Thư làm thơ như sau:

Trước hết, bé nhìn nhanh xung quanh để tìm đề tài. Toàn những đề tài gần gũi, như những vật dụng trong nhà, hình ảnh sân, vườn nhà… Sau đó, bé đặt nhan đề rồi vừa nghĩ vừa đọc. Đúng là lúc có cảm hứng, giống ý như chị: nghĩ rất nhanh và đọc gần như liền mạch. Đôi lúc, bé cũng dừng lại vài giây để tìm từ, còn có cả sự lựa chọn từ ngữ để tránh lặp trong bài và giữa các bài.

Khi làm bài EM VẼ, Anh Thư đọc câu thứ nhất: “Em vẽ bức tranh”, mẹ Ngân thấy sốt ruột vì lo công việc còn chất chồng, muốn giục cho nhanh, liền gợi ý:

- Em vẽ vào đâu, trên tờ giấy trắng à?

Bé gạt nhanh:

- Mẹ đừng nói để con còn sáng tác, mà mẹ nói câu này con nghe quen lắm, cứ như kiểu bài “Em vẽ Bác Hồ trên tờ giấy trắng” ấy!

Buồn cười quá, nó giỏi hơn mình tưởng!

Bé sáng tác 11 bài thơ trong vòng già nửa tiếng đồng hồ! Như thể chạy đua với thời gian vì biết mẹ rất bận.

Mẹ Ngân giục:

- Con của mẹ làm được nhiều thơ quá. Con giữ tờ giấy này lại để sau này con biết đọc còn đọc và nhớ bài thơ của mình làm nhé! Bây giờ thì đi ngủ thôi, ông tuần đường đi tuần rồi đấy!

(Ông tuần đường là một nhân vật trong một câu chuyện do mẹ Ngân tự chế để dọa con. Ông có đặc điểm là vào buổi trưa và khoảng chín mười giờ đêm thường đi tuần ở đường. Ông rất yêu thương trẻ con, đứa nào ngoan, ông yêu và thường phù hộ cho thông minh, mạnh khỏe, đứa nào hư thì ông bắt bỏ vào bao để cho ngáo ộp ăn thịt. Anh Thư thường ngủ đúng giờ vì nghe lời ông tuần đường.)

Nghe vậy, Anh Thư bảo:

- Con làm thơ giỏi lắm, con không muốn một mình chị giỏi đâu. Sau này con lớn, mẹ đóng cho con một quyển thơ thật đẹp để con viết. Ngày mai mẹ đăng lên máy tính có cả hình ảnh mẹ nhé!

Dỗ mãi bé mới đi ngủ, vì đang hăng làm thơ mà!

Sau đây là những bài thơ Anh Thư làm trong khoảng già nửa tiếng đêm hôm đó:

Bài 1: MÙA XUÂN

Đóa hoa trên cành

Rung rinh hé cười

A xuân về rồi

Thật vui bạn nhỉ.

Mùa xuân đẹp thế

Vui quá là vui

Bé càng xinh tươi

Hôm nay đẹp trời

Hái hoa tặng mẹ.

Bài 2: CON MÈO NHÀ EM

Con mèo nhà em

Tròn xoe đôi mắt

Hôm nay ngày Tết

Chú chuột gian tà

Thấy mèo xô tới

Chạy luôn vào nhà

Thế mà không kịp

Mèo ta vồ liền

Em khen mèo giỏi

Tặng cho nơ xinh.

Bài 3: HOA CÚC MÙA XUÂN

Hôm nay hoa nở

Rực rỡ dưới trời

Màu hoa vàng tươi

Đẹp như váy bé.

Nụ hoa vừa hé

Ong bướm đến chơi

Khu vườn đẹp đẽ

Rộn ràng tươi vui.

Bài 4: SÂN CHƠI CỦA BÉ

Ra sân bé chơi

Thấy lá vàng rơi

Cùng đi nhặt lá

Bỏ vào thùng rác

Các nơi đều sạch

Không khí trong lành

Giúp bé học hành

Chăm ngoan giỏi giắn.

Bài 5: KHU VƯỜN CỦA BÉ

Các loài hoa đều đẹp

Bé thích nhất hoa hồng

Màu đỏ mượt như nhung

Như nụ cười của bé.

Khu vườn em đẹp đẽ

Có tuy-líp tươi cười

Có ong bướm dạo chơi

Đừng hái hoa bạn nhé

Giữ vườn cho sạch sẽ

Không ô nhiễm môi trường.

Bài 6: BÀN HỌC CỦA EM

Mẹ mua cho bàn học

Em không làm bẩn đâu

Không để đồ bừa bãi

Giữ bàn để học hành.

Hàng ngày em vẽ tranh

Tập tô màu, viết chữ

Mẹ khen em giỏi quá

Em vui ơi là vui!

Bài 7: ĐÔI GIÀY ĐẸP XINH

Mẹ đi siêu thị

Mua đôi giày xinh

Như hoa hồng đỏ

Có con Kit-ty

Đang cười với bé

Ôi sao thích thế

Giữ cho sạch sẽ

Giày xinh mẹ cho.

Bài 8: MÁI TÓC CỦA EM

Mái tóc của em

Dài như tóc mẹ

Thơm tho sạch sẽ

Óng mượt như tơ.

Mẹ tết sam nơ

Đẹp như hoa bướm.

Mẹ em giỏi lắm

Cho em tóc mềm

Cô khen em xinh

Em cười: “Giống mẹ!”

Bài 9: EM VẼ

Em vẽ bức tranh

Có đồng lúa chín

Có dòng sông xanh

Mặt trời lung linh

Tỏa muôn tia nắng

Có con cò trắng

Đang bay ngang trời

Tiếng ai đang cười

Rộn ràng mùa gặt.

Bài 10: BỐ LÀM THỢ MỘC

Bố làm thợ mộc

Thật là khéo tay

Tủ giường bàn ghế

Đều đẹp đều ngay

Nghề làm thợ mộc

Bận lắm chị ơi

Chúng mình ngoan ngoãn

Cho bố vui cười.

Bài 11: CHIẾC VÁY CỦA EM

Chiếc váy đẹp xinh

Lung linh sắc thắm

Hôm nào bé mặc

Cũng đẹp như hoa.

Bé thích lắm cơ

Mỉm cười tươi tắn

Môi hồng má thắm

Như hoa dịu dàng

Chiếc váy hồng đỏ

Thật là đáng yêu.

Thế đấy, giống như người lớn, khi trẻ em làm thơ thì cảm xúc phải được đặt lên hàng đầu. Vậy đâu là điểm khác biệt giữa thơ của trẻ em và thơ của người lớn viết cho thiếu nhi?

Trẻ em thường làm thơ thật hồn nhiên với những đề tài gần gũi. Những từ ngữ, hình ảnh nhiều khi chưa thật trau chuốt nhưng cái nét hồn nhiên thì không phải người lớn nào cũng bắt chước được. Những nhận thức về lễ nghĩa, phép tắc, ứng xử với tự nhiên, môi trường, những tình cảm với người, với vật cứ thế hiển hiện thật tự nhiên trên câu chữ.

Thơ người lớn viết cho thiếu nhi không phải không có những bài hay và hồn nhiên. Đấy là trường hợp của những nhà thơ có tài viết cho thiếu nhi (do rất nhiều yếu tố để làm nên cái tài đó - ở đây chưa bàn đến). Tuy nhiên, hầu như khi viết cho thiếu nhi, người lớn thường lồng ghép, hoặc áp đặt những bài học mang ý nghĩa giáo dục đạo đức (đây là một trong những chức năng cần có của văn học) nhưng vì lồng ghép một cách cố ý, và có thể kém tài, nên thơ thường mất đi cái vẻ hồn nhiên, nhiều khi còn có vẻ gượng ép. Ngân Đỗ đã có lần gặp những bài thơ như thế, thấy nó già dặn quá, không có được cái “thần” của tâm hồn thiếu nhi.

Nói vậy thôi, chứ Ngân Đỗ chưa bao giờ viết được một câu thơ nào cho thiếu nhi và cho cả chính con mình!